Στις 28 Απριλίου 2025, η Ιβηρική Χερσόνησος βυθίστηκε ξαφνικά στο σκοτάδι. Η Ισπανία, η Πορτογαλία και ακόμη και τμήματα της νότιας Γαλλίας βρέθηκαν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα μέσα σε λίγα λεπτά. Η καθημερινότητα πάγωσε: τα φανάρια έσβησαν, τα μέσα μαζικής μεταφοράς σταμάτησαν, τα ΑΤΜ τέθηκαν εκτός λειτουργίας, οι τηλεπικοινωνίες κόπηκαν. Ένα τεράστιο τεχνικό ή κυβερνο-σοκ υπενθύμισε με τον πιο δραματικό τρόπο ότι η σύγχρονη ζωή μας στηρίζεται σε μια εύθραυστη ψηφιακή υποδομή – και ότι αυτή μπορεί να καταρρεύσει από τη μία στιγμή στην άλλη.
Το περιστατικό επανέφερε στο προσκήνιο μια σύσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που μέχρι πρότινος πολλοί αγνοούσαν: κάθε πολίτης οφείλει να διαθέτει ένα προσωπικό «κιτ 72 ωρών». Ένα απλό σύνολο αντικειμένων που μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα στην ασφάλεια και στον πανικό όταν τα πάντα γύρω μας σταματούν να λειτουργούν. Το πρότυπο αυτό έχει ήδη εφαρμοστεί σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Ιαπωνία και η Σουηδία, όπου η έννοια της αυτοπροστασίας είναι μέρος της πολιτικής κουλτούρας και της εκπαίδευσης.
Η λογική είναι απλή: σε περιόδους κρίσης – από σεισμούς και πλημμύρες έως πολεμικές συγκρούσεις ή εκτεταμένες διακοπές ρεύματος – οι πρώτες 72 ώρες είναι κρίσιμες. Η κρατική βοήθεια μπορεί να καθυστερήσει. Η τεχνολογία, όσο εξελιγμένη κι αν είναι, παύει να λειτουργεί. Όποιος είναι ελάχιστα προετοιμασμένος, έχει σημαντικό πλεονέκτημα.
Τι πρέπει λοιπόν να περιλαμβάνει ένα τέτοιο κιτ;
- Νερό: Τουλάχιστον 6 λίτρα ανά άτομο για τρεις ημέρες. Η ενυδάτωση είναι απόλυτη προτεραιότητα.
- Μη αλλοιώσιμα τρόφιμα: Κονσέρβες, μπάρες δημητριακών, ξηροί καρποί, σούπες στιγμής, ξηρά τροφή.
- Ραδιόφωνο χειροκίνητο ή με μπαταρίες: Όταν τα κινητά σιγήσουν, οι ραδιοσυχνότητες παραμένουν.
- Φακοί και μπαταρίες: Ο φωτισμός σε πλήρες σκοτάδι δεν είναι απλώς χρήσιμος – είναι σωτήριος.
- Φαρμακείο: Βασικά φάρμακα, γάζες, αντισηπτικά και παυσίπονα.
- Πολυεργαλείο / μαχαίρι: Χρήσιμο σε αμέτρητες περιπτώσεις.
- Αναπτήρας ή αδιάβροχα σπίρτα, κουβέρτες επιβίωσης, χάρτης περιοχής, σφύριγμα ανάγκης, αντίγραφα εγγράφων, λίγα μετρητά, χειροκίνητος φορτιστής για κινητά.
Η πρόβλεψη για 72 ώρες αυτονομίας δεν είναι ένδειξη φόβου. Είναι πράξη ευθύνης. Δεν πρόκειται για σενάριο επιστημονικής φαντασίας ή καταστροφολογίας. Είναι απλή, πρακτική πρόνοια σε έναν κόσμο όλο και πιο απρόβλεπτο. Το blackout στην Ιβηρική έδειξε πόσο γρήγορα μπορεί να χαθεί η ψευδαίσθηση της ασφάλειας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προχωρήσει από το 2024 σε καμπάνιες ενημέρωσης για τη σημασία της προσωπικής ετοιμότητας. Και χώρες όπως η Γερμανία και η Ελβετία έχουν ήδη ενσωματώσει το κιτ επιβίωσης στο σχολικό πρόγραμμα. Το κιτ δεν είναι για “τρομολάγνους”. Είναι για ανθρώπους που αγαπούν την οικογένειά τους και θέλουν να είναι σε θέση να τους στηρίξουν όταν όλα γύρω τους καταρρέουν.
Γιατί το πιο επικίνδυνο πράγμα που μπορεί να πει κανείς είναι: «Σε μένα δεν θα συμβεί ποτέ».
Και το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να προετοιμαστούμε σαν να είμαστε μόνοι για τρεις μέρες — γιατί ίσως και να είμαστε.
Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση μας είπε να φτιάξουμε κιτ έκτακτης ανάγκης 72 ωρών; Περιμένουν κάτι;
Στις 26 Μαρτίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε κάτι που δεν είχε ξανακάνει τόσο ξεκάθαρα. Κάλεσε επισήμως όλους τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προετοιμαστούν για το ενδεχόμενο μιας κρίσης, συγκροτώντας ατομικά κιτ έκτακτης ανάγκης που θα τους επιτρέψουν να επιβιώσουν αυτόνομα για τουλάχιστον 72 ώρες. Η σύσταση αυτή, αν και παρουσιάστηκε ως μέτρο πρόληψης, έχει προκαλέσει ανησυχία, καθώς αφήνει ανοιχτό το ερώτημα αν οι αρχές γνωρίζουν κάτι που δεν έχουν ακόμα ανακοινώσει δημοσίως.
Σύμφωνα με τη νέα στρατηγική ετοιμότητας, οι απειλές που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι πολυεπίπεδες. Περιλαμβάνουν φυσικές καταστροφές, γεωπολιτικές εντάσεις, κυβερνοεπιθέσεις, ενεργειακές διακοπές, ακόμη και το ενδεχόμενο πολέμου. Η πανδημία του COVID-19 έδειξε πως οι κοινωνίες είναι πιο ευάλωτες απ’ όσο πίστευαν. Οι πρόσφατες εξελίξεις στα σύνορα της Ευρώπης, η αβεβαιότητα στον παγκόσμιο εφοδιασμό και η γενικευμένη αστάθεια έχουν δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα στην οποία η επιβίωση εξαρτάται όχι μόνο από τους κρατικούς μηχανισμούς, αλλά και από την ετοιμότητα του κάθε πολίτη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν εξέδωσε επίσημη λίστα, όμως αρκετές χώρες-μέλη έχουν ήδη προχωρήσει σε οδηγίες προς τους πολίτες. Το περιεχόμενο ενός τέτοιου κιτ περιλαμβάνει βασικά είδη που μπορούν να στηρίξουν την καθημερινή επιβίωση: νερό σε ποσότητες αρκετές για τρεις ημέρες, τρόφιμα μακράς διάρκειας, φάρμακα και ιατρικά βοηθήματα πρώτης ανάγκης, φακούς, μπαταρίες, φορητά ραδιόφωνα, μέσα φόρτισης κινητών, καθώς και σημαντικά προσωπικά έγγραφα αποθηκευμένα με ασφάλεια. Σημαντική θεωρείται επίσης η ύπαρξη μετρητών, ζεστών ρούχων και ειδών ατομικής υγιεινής.
Αυτό που προκαλεί αίσθηση δεν είναι μόνο το περιεχόμενο αυτής της προετοιμασίας, αλλά το γεγονός ότι η Ένωση ζητά επίσημα από όλους τους πολίτες να είναι έτοιμοι να σταθούν στα πόδια τους χωρίς εξωτερική βοήθεια για τουλάχιστον 72 ώρες. Τρεις ημέρες είναι ένα κρίσιμο χρονικό όριο. Είναι το διάστημα μέσα στο οποίο, σε μια μεγάλη κρίση, οι κρατικές υπηρεσίες ενδέχεται να μην είναι ακόμα σε θέση να παρέχουν άμεση στήριξη. Αυτό υποδηλώνει πως η Ευρώπη αναγνωρίζει πως ακόμη και οι πιο οργανωμένοι κρατικοί μηχανισμοί δεν μπορούν να εγγυηθούν την ασφάλεια όλων σε περίπτωση συστημικής κατάρρευσης ή μαζικής κρίσης.
Πίσω από τις λέξεις περί “προληπτικής προετοιμασίας”, “ενίσχυσης της ανθεκτικότητας” και “κοινής ευθύνης”, κρύβεται μια κυνική διαπίστωση: σε περίπτωση μεγάλου γεγονότος, ο κάθε πολίτης θα είναι μόνος του. Η εισήγηση για κιτ 72 ωρών δεν είναι συμβολική. Είναι μια ήσυχη, αλλά αποφασιστική προειδοποίηση. Κι αν οι αρμόδιοι δεν το φωνάζουν, το μήνυμα είναι σαφές. Προετοιμαστείτε. Όχι αργότερα. Τώρα.
