Συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο είχε χθες το πρωί, στο Μέγαρο Μαξίμου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε μια συγκυρία ιδιαίτερης βαρύτητας, καθώς οι εξελίξεις στην Εκκλησία της Κρήτης και ειδικότερα η εκλογή του νέου μητροπολίτη Χανίων έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Ο Πατριάρχης έφτασε λίγο μετά τις 10:00 και έγινε δεκτός από τον πρωθυπουργό, με τον οποίο είχαν σύντομη δημόσια συνομιλία πριν αποσυρθούν οι κάμερες. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξήρε δημόσια το θάρρος και την καθαρότητα λόγου του κ. Βαρθολομαίου, ιδίως όσον αφορά την τοποθέτησή του για τις εξελίξεις στην ευρύτερη γεωπολιτική σκηνή. Παρότι η ατζέντα της συνάντησης δεν είχε προκαθοριστεί θεσμικά, ήταν σαφές πως το επίμαχο ζήτημα της Εκκλησίας της Κρήτης κυριάρχησε στη συζήτηση, καθώς η πρόσφατη εκλογή του νέου μητροπολίτη Χανίων έχει προκαλέσει ρήγματα και αντιπαραθέσεις.
Παράλληλα, τέθηκαν και ζητήματα που σχετίζονται με τις σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την Ελλάδα αλλά και με την τουρκική κυβέρνηση, εν μέσω ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου διεθνούς περιβάλλοντος. Η συνάντηση ενίσχυσε την εικόνα διαρκούς επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών, καθώς δεν ήταν η πρώτη το τελευταίο διάστημα: είχαν προηγηθεί η επίσημη επαφή στο Μέγαρο Μαξίμου τον περασμένο Νοέμβριο και μια ανεπίσημη, αλλά με έντονο συμβολισμό, συνάντηση στο Βατικανό, όπου παρευρέθηκαν στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου. Μάλιστα, στο τέλος της χθεσινής συνάντησης, ο Οικουμενικός Πατριάρχης προσέφερε στον πρωθυπουργό ένα ιδιαίτερα προσωπικό δώρο: μια φωτογραφία του ίδιου με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τη σύζυγό του, Μαρέβα, από την πλατεία του Αγίου Πέτρου. Ένα στιγμιότυπο που, αν μη τι άλλο, υποδηλώνει τη στενή και ανθρώπινη σχέση που έχει διαμορφωθεί μεταξύ τους.
Με θερμά λόγια και έντονο συμβολισμό υποδέχθηκε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στο Μέγαρο Μαξίμου, δηλώνοντας ότι η παρουσία του αποτελεί πηγή δύναμης και θάρρους σε μια περίοδο μεγάλων προκλήσεων για τη χώρα. «Παναγιότατε, είναι η δική σας επίσκεψη που πάντα μας δίνει δύναμη, θάρρος και κουράγιο να συνεχίσουμε και εμείς να πορευόμαστε στον δύσκολο δρόμο της συνολικής ανάταξης της πατρίδας μας», τόνισε ο πρωθυπουργός, προσδίδοντας στον ερχομό του Πατριάρχη χαρακτήρα ηθικής ενίσχυσης αλλά και πολιτικής βαρύτητας. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξήρε το έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη, το οποίο χαρακτήρισε «πολύ σπουδαίο», υπογραμμίζοντας ότι «κάθε επίσκεψή σας είναι μία ευκαιρία να μπορέσουμε να συζητήσουμε τις ευρύτερες εξελίξεις οι οποίες αφορούν και την περιοχή μας». Ολοκληρώνοντας την τοποθέτησή του, ανέδειξε το θάρρος γνώμης και την καθαρή άποψη του Παναγιωτάτου για κρίσιμα θέματα, σημειώνοντας ότι «είναι κάτι που εκτιμάται συνολικώς». Η δήλωση του πρωθυπουργού φανερώνει όχι μόνο σεβασμό στο πρόσωπο του Βαρθολομαίου, αλλά και μια συνειδητή πολιτική επιλογή να αναδείξει τη σημασία του διαλόγου Εκκλησίας και Πολιτείας υπό τις σημερινές συνθήκες.
Με έντονη συναισθηματική φόρτιση και αμοιβαίο σεβασμό πραγματοποιήθηκε η χθεσινή συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στο Μέγαρο Μαξίμου. Ο Πατριάρχης, φτάνοντας λίγο μετά τις 10 το πρωί, έγινε δεκτός με λόγια θέρμης από τον πρωθυπουργό, ο οποίος τόνισε: «Παναγιότατε, είναι η δική σας επίσκεψη που πάντα μας δίνει δύναμη, θάρρος και κουράγιο να συνεχίσουμε και εμείς να πορευόμαστε στον δύσκολο δρόμο της συνολικής ανάταξης της πατρίδας μας». Εξήρε το σπουδαίο έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη και σημείωσε τη σημασία της παρουσίας του στην Αθήνα, όχι μόνο για λόγους πνευματικούς αλλά και λόγω των σύνθετων εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή. Ο ίδιος πρόσθεσε με νόημα: «Ξέρω ότι έχετε και άποψη και θάρρος γνώμης. Οπότε και πάλι, με πολλή αγάπη, και εκ μέρους της συζύγου μου, σας καλωσορίζω στην Αθήνα».
Από την πλευρά του, ο κ. Βαρθολομαίος μετέφερε τις ευλογίες και τις ευχές της μητρός Εκκλησίας, αλλά και τους χαιρετισμούς των Ιεραρχών από το Φανάρι. Τόνισε ότι η επίσκεψη στην Ελλάδα έχει ιδιαίτερη αξία, καθώς συνδέεται με την επέτειο των 150 ετών από την ανέγερση του ναού που παραχωρήθηκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και πλέον βρίσκεται στην καρδιά της Αθήνας. «Είναι ξεχωριστή χαρά να ξαναδούμε το προσφιλές πρόσωπό σας, τους συνεργάτες σας, να ανταλλάξουμε σκέψεις για τα κοινά θέματα και να επιστρέψουμε ενισχυμένοι στην έδρα μας», είπε χαρακτηριστικά ο Πατριάρχης. Η συνάντηση επισφραγίστηκε με μια προσωπική κίνηση του κ. Βαρθολομαίου, ο οποίος πρόσφερε στον πρωθυπουργό μια φωτογραφία που είχαν τραβήξει μαζί με τη σύζυγό του, Μαρέβα Μητσοτάκη, στην πλατεία του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό, συγκινώντας εμφανώς τον κ. Μητσοτάκη.
Η επαφή, πέρα από τον πνευματικό και συμβολικό της χαρακτήρα, ήρθε σε μια περίοδο εντάσεων με επίκεντρο την Εκκλησία της Κρήτης και την εκλογή του νέου μητροπολίτη Χανίων. Παρότι η ατζέντα δεν ήταν τυπικά προσδιορισμένη, ήταν σαφές πως η συγκεκριμένη υπόθεση, καθώς και ευρύτερα θέματα που αφορούν τις σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την Ελλάδα και την τουρκική πλευρά, συζητήθηκαν σε βάθος. Η συνεχής επικοινωνία και η διατήρηση ανοιχτών διαύλων μεταξύ Πρωθυπουργού και Πατριάρχη αναδεικνύουν τη σημασία της σχέσης Κράτους και Εκκλησίας σε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων.
Μετωπική πολιτική και εκκλησιαστική σύγκρουση έχει προκαλέσει η αιφνιδιαστική νομοθετική παρέμβαση της κυβέρνησης στην υπόθεση της εκλογής του νέου μητροπολίτη Χανίων, με πλήθος αντιδράσεων να ξεσπά τόσο εντός Εκκλησίας όσο και από την αντιπολίτευση. Η κυβέρνηση προχώρησε σε ψήφιση διάταξης «εν κρυπτώ», σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «δημοκρατία», με στόχο –όπως καταγγέλλεται– να μπλοκάρει την εκλογή συγκεκριμένου υποψηφίου, γνωστού για τη δυνατότητα μετάθεσης, εγείροντας σοβαρά ερωτήματα για το εύρος της παρέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις της Εκκλησίας.
Η αντίδραση των ιεραρχών της Κρήτης ήταν άμεση και έντονη. Μιλούν για ωμή πολιτική παρέμβαση που αμφισβητεί ευθέως την ημιαυτονομία της Εκκλησίας της Κρήτης και δημιουργεί τετελεσμένα σε μια διαδικασία που παραδοσιακά θεωρείται καθαρά εκκλησιαστική. Η κίνηση της κυβέρνησης φέρεται να έχει γίνει με πλήρη γνώση του Μεγάρου Μαξίμου και, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις, ενδέχεται να συνδέεται με συγκεκριμένες επιλογές προσώπων, προκαλώντας ρήγμα στις σχέσεις Εκκλησίας – Πολιτείας.
Η πολιτική αντιπαράθεση κορυφώθηκε όταν η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη επιχείρησε να υποβαθμίσει το θέμα από το βήμα της Βουλής, υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρχε καμία πρόθεση παρέμβασης και ότι πρόκειται απλώς για «ερμηνευτική διάταξη», που –όπως είπε– ζητήθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο με στόχο να διασφαλιστεί η νομιμότητα και η κανονικότητα της εκλογικής διαδικασίας. Οι εξηγήσεις, ωστόσο, δεν φαίνεται να πείθουν ούτε την αντιπολίτευση ούτε μεγάλο μέρος της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, ενώ η υπόθεση έχει ήδη λάβει διαστάσεις θεσμικής κρίσης, με πολλές πλευρές να κάνουν λόγο για μια επικίνδυνη ολίσθηση στην ισορροπία αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε Κράτος και Εκκλησία.
Σε μετωπική σύγκρουση μεταξύ κυβέρνησης, αντιπολίτευσης και Εκκλησίας εξελίσσεται η υπόθεση της τροπολογίας που κατατέθηκε και ψηφίστηκε αιφνιδιαστικά από τη Βουλή, επιτρέποντας σε μητροπολίτες μιας περιοχής της Εκκλησίας της Κρήτης να εκλέγονται σε άλλη Μητρόπολη του ίδιου εκκλησιαστικού σώματος. Η τροπολογία, που σύμφωνα με την κυβέρνηση αποτελεί ερμηνευτική ρύθμιση κατόπιν αιτήματος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων, με τις αντιπολιτευτικές φωνές να κάνουν λόγο για ωμή παρέμβαση στον καταστατικό χάρτη της Εκκλησίας και άμεση αλλοίωση του αυτοδιοίκητου χαρακτήρα της.
ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και Ελληνική Λύση ζήτησαν από το βήμα της Βουλής την άμεση απόσυρση της διάταξης και την εκ νέου κατάθεσή της μόνο ύστερα από θεσμική διαβούλευση. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ Δημήτρης Μάντζος κατήγγειλε ότι η κυβέρνηση «μονομερώς ερμηνεύει και αλλοιώνει τον καταστατικό χάρτη της Εκκλησίας», προειδοποιώντας ότι τέτοιες παρεμβάσεις ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για τη θεσμική ισορροπία. Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, ο Νίκος Παππάς επιτέθηκε επίσης με δριμύτητα στην κυβέρνηση, μιλώντας για αδιαφάνεια και σκοπιμότητα στη νομοθέτηση.
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης Κυριάκος Βελόπουλος ήταν ιδιαίτερα αιχμηρός, υποστηρίζοντας πως πρόκειται για μεθόδευση με στόχο να αποτραπεί η εκλογή εν ενεργεία μητροπολίτη της Κρήτης, ο οποίος –όπως υποστήριξε– «δεν είναι αρεστός ούτε στον Πατριάρχη ούτε στην κυβέρνηση λόγω των πατριωτικών του θέσεων». «Παρεμβαίνετε παντού, τώρα θέλετε να παρεμβαίνετε και στον Θεό;» δήλωσε χαρακτηριστικά, ανεβάζοντας κατακόρυφα τους τόνους. Στο ίδιο μήκος κύματος, η Ζωή Κωνσταντοπούλου έκανε λόγο για «ωμή παρέμβαση στον καταστατικό χάρτη της Εκκλησίας» και απαίτησε την άμεση ακύρωση της τροπολογίας.
Η τροπολογία, που φέρει βαριά πολιτική σκιά, προσλαμβάνει πλέον διαστάσεις θεσμικής κρίσης και πλήττει το κύρος της κυβέρνησης ενόψει και των εξελίξεων γύρω από τη Μητρόπολη Χανίων, με την Εκκλησία της Κρήτης να βρίσκεται σε κατάσταση αναβρασμού και το Οικουμενικό Πατριαρχείο να καλείται να ισορροπήσει σε λεπτές γραμμές.
