Συγκέντρωση αρμοδιοτήτων στο πρωθυπουργικό επιτελείο
Με τη δημιουργία της Γενικής Γραμματείας Εθνικής Ασφάλειας (ΓΓΕΑ), το Μέγαρο Μαξίμου αποκτά άμεση επιχειρησιακή εποπτεία πάνω σε κρίσιμους τομείς της άμυνας και ασφάλειας της χώρας. Η νέα δομή αποδυναμώνει ουσιαστικά το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, περιορίζοντας τον ρόλο του Νίκου Δένδια, καθώς μεταφέρει κεντρικές αρμοδιότητες χάραξης στρατηγικής και παρακολούθησης πολιτικών απευθείας στο πρωθυπουργικό περιβάλλον.
Θεσμική αναβάθμιση με πολιτικό βάθος
Η ΓΓΕΑ, που προαναγγέλθηκε από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στις 2 Απριλίου και θεσμοθετήθηκε με το Π.Δ. 38/2025, ενσωματώνει και αναβαθμίζει τον ρόλο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας. Η απευθείας υπαγωγή της στον πρωθυπουργό, της προσδίδει θεσμικό κύρος αλλά και πολιτικό βάρος, με αποτέλεσμα να εγκαθιδρύεται ένας νέος πόλος ισχύος που περιορίζει τον μέχρι πρότινος διακριτό ρόλο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Μεταφορά στρατηγικών αρμοδιοτήτων από το ΥΠΕΘΑ στη ΓΓΕΑ
Η αποστολή της ΓΓΕΑ περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την εκπόνηση και έγκριση της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας, καθήκοντα τα οποία μέχρι πρότινος ασκούσε κυρίως η Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Εθνικής Άμυνας του υπουργείου. Η αλλαγή αυτή σηματοδοτεί μια ουσιαστική μετατόπιση εξουσίας προς το πρωθυπουργικό περιβάλλον, όπου πλέον θα λαμβάνονται οι κρίσιμες αποφάσεις για την εθνική άμυνα.
Δομή και επιρροή της νέας Γραμματείας
Η ΓΓΕΑ οργανώνεται σε τρεις επιμέρους μονάδες:
- Διεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασμού, αρμόδια για τη χάραξη της στρατηγικής και τη συνεργασία με ξένους θεσμούς.
- Αυτοτελές Τμήμα Εκτίμησης Κινδύνων, το οποίο παρακολουθεί και αξιολογεί εθνικούς και υβριδικούς κινδύνους.
- Αυτοτελές Τμήμα Θεμάτων ΚΥΣΕΑ, με κρίσιμο ρόλο στον συντονισμό, την παρακολούθηση αποφάσεων και την παρέμβαση σε τομείς όπως η δομή των Ενόπλων Δυνάμεων και οι εξοπλισμοί.
Εποπτεία και παρέμβαση σε πυρηνικούς τομείς της άμυνας
Το Αυτοτελές Τμήμα Θεμάτων ΚΥΣΕΑ λειτουργεί ως επιβλέπων φορέας για σχεδόν όλες τις βασικές λειτουργίες του υπουργείου Άμυνας. Η απευθείας σύνδεση με τον πρωθυπουργό το καθιστά φορέα ικανό να επηρεάσει ακόμα και καθαρά στρατιωτικές αποφάσεις, όπως η δομή δυνάμεων και τα εξοπλιστικά προγράμματα. Επιπλέον, η άμεση εμπλοκή του σε ζητήματα εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας καταδεικνύει τη βούληση του Μαξίμου να αποκτήσει επιτελικό ρόλο και σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα.
Ελλείψεις και θεσμικά κενά στη βιομηχανική διάσταση
Παρά τον στρατηγικό σχεδιασμό για την ασφάλεια, ερωτήματα γεννά η μη σύσταση παράλληλης γραμματείας για την αμυντική βιομηχανία, η οποία θα μπορούσε να διασφαλίσει θεσμική συνέχεια σε αυτόν τον τομέα. Η σχετική απουσία δημιουργεί κενό σε μια περίοδο που προωθούνται επαφές με την εγχώρια αμυντική αγορά και επιχειρείται συνολικός επαναπροσδιορισμός της παραγωγικής βάσης.
Νέες ισορροπίες εξουσίας και ενδοκυβερνητικές τριβές
Η δημιουργία της ΓΓΕΑ δεν έχει μόνο θεσμικό χαρακτήρα. Φέρει έντονη πολιτική και εσωκομματική διάσταση, καθώς θέτει υπό αυστηρό έλεγχο τον Νίκο Δένδια, έναν από τους ισχυρότερους πολιτικούς πόλους της κυβέρνησης με ανεξάρτητο δημόσιο προφίλ και αυξημένη επιρροή. Η συγκέντρωση στρατηγικής και εκτελεστικής αρμοδιότητας στο Μαξίμου περιορίζει τη δυνατότητα του ΥΠΕΘΑ να χαράσσει αυτόνομα πολιτική, αναδεικνύοντας το εγχείρημα σε κρίσιμο σημείο ανακατανομής εξουσίας στο εσωτερικό της κυβέρνησης.
