Η Ελλάδα αποτελεί εδώ και χρόνια βασική είσοδο μεταναστευτικών ροών από τη Νότια Ασία προς την Ευρώπη, κυρίως μέσω Τουρκίας. Σε περίπτωση γενικευμένου πολέμου μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν — ιδίως με τη χρήση πυρηνικών όπλων — οι επιπτώσεις θα ήταν παγκόσμιες, και η χώρα μας θα βρισκόταν και πάλι στην πρώτη γραμμή ενός νέου κύματος προσφύγων και εκτοπισμένων.
Η απειλή δεν είναι θεωρητική. Με αποθέματα πυρηνικών κεφαλών που φτάνουν τις 164 για την Ινδία και 170 για το Πακιστάν, μια τέτοια σύγκρουση θα προκαλούσε ανυπολόγιστες απώλειες, κατάρρευση βασικών υποδομών, ραδιενεργές επιπτώσεις, λιμό και μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών. Σύμφωνα με μελέτη του 2019, ακόμη και περιορισμένη χρήση πυρηνικών θα μπορούσε να οδηγήσει σε παγκόσμιο λιμό, εξαιτίας της επίδρασης στον παγκόσμιο γεωργικό κύκλο και στις αλυσίδες εφοδιασμού.
Η ιστορία δείχνει ότι τέτοιες κρίσεις προκαλούν μαζική φυγή. Ο διαχωρισμός της Ινδίας το 1947, χωρίς πυρηνικά ή σύγχρονες πολεμικές τεχνολογίες, οδήγησε σε μετακίνηση 14 έως 18 εκατομμυρίων ανθρώπων. Σήμερα, με την Ινδία να αριθμεί 1,4 δισεκατομμύρια κατοίκους και το Πακιστάν περίπου 240 εκατομμύρια, οι εκτοπισμένοι ενδέχεται να ξεπεράσουν κάθε ιστορικό προηγούμενο.
Η Ελλάδα, μέσω του μεταναστευτικού διαδρόμου που περνά από την Τουρκία — χώρα με παραδοσιακά στενές σχέσεις με το Πακιστάν — θα αποτελέσει πιθανό σημείο διέλευσης για ένα σημαντικό ποσοστό των εκτοπισμένων. Ακόμη και μια συντηρητική εκτίμηση δείχνει τον κίνδυνο πίεσης: εάν μόλις το 1% του πληθυσμού του Πακιστάν (2,4 εκατομμύρια άνθρωποι) εκτοπιστεί και το 10% από αυτούς περάσει μέσω Ελλάδας, η χώρα θα δεχθεί περίπου 240.000 Πακιστανούς πρόσφυγες. Αντίστοιχα, από την Ινδία, με ένα ποσοστό εκτοπισμού 0,1% (1,4 εκατ. άτομα), και με παρόμοιο ποσοστό διέλευσης, 140.000 Ινδοί θα μπορούσαν να φτάσουν στην Ελλάδα.
Συνολικά, σε ένα μεσαίας έντασης σενάριο, η Ελλάδα θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με την άφιξη έως και 300.000–500.000 ανθρώπων, γεγονός που θα πίεζε σημαντικά το σύστημα ασύλου, τις υποδομές και την κοινωνική συνοχή.
Η απειλή ενός μακρινού πολέμου μπορεί να μοιάζει θεωρητική. Όμως, η γεωγραφική θέση της Ελλάδας και η ευαλωτότητα των ευρωπαϊκών συνόρων καθιστούν τη χώρα αναπόφευκτο κρίκο σε κάθε αλυσιδωτή κρίση που ξεκινά εκτός συνόρων — ειδικά όταν αυτή φέρει τον κίνδυνο πυρηνικού ολέθρου.
Ποιο είναι το άρθρο 72 για τους πρόσφυγες που ενεργοποιεί εκτάκτως η Γερμανία και πώς επηρεάζει την Ελλάδα
Το Άρθρο 72 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) επιτρέπει στα κράτη μέλη να λαμβάνουν μέτρα για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης και την προστασία της εσωτερικής ασφάλειας, ακόμη και αν αυτά τα μέτρα αποκλίνουν από ορισμένες διατάξεις του ενωσιακού δικαίου. Η Γερμανία εξετάζει την ενεργοποίηση αυτού του άρθρου για να περιορίσει την είσοδο αιτούντων άσυλο στα σύνορά της, επικαλούμενη υπερβολική πίεση στο σύστημα υποδοχής και ενσωμάτωσης.
Η Ελλάδα, ως χώρα πρώτης εισόδου πολλών προσφύγων, ενδέχεται να αντιμετωπίσει αυξημένες επιστροφές αιτούντων άσυλο από τη Γερμανία, βάσει του Κανονισμού του Δουβλίνου. Αυτό θα μπορούσε να επιβαρύνει περαιτέρω το ελληνικό σύστημα ασύλου, το οποίο ήδη αντιμετωπίζει προκλήσεις όσον αφορά την παροχή επαρκών συνθηκών διαβίωσης και πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες για τους πρόσφυγες.
Επιπλέον, η μονομερής εφαρμογή τέτοιων μέτρων από τη Γερμανία ενδέχεται να προκαλέσει εντάσεις εντός της ΕΕ, καθώς υπονομεύει την αρχή της αλληλεγγύης και της κοινής ευθύνης στη διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος. Η Ελλάδα, μαζί με άλλες χώρες πρώτης γραμμής, θα μπορούσε να ζητήσει ενίσχυση και αναθεώρηση των ευρωπαϊκών πολιτικών ασύλου για να διασφαλιστεί μια πιο δίκαιη κατανομή των ευθυνών.
Συνολικά, η ενεργοποίηση του Άρθρου 72 από τη Γερμανία θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην Ελλάδα, τόσο σε πρακτικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο, εντείνοντας την ανάγκη για συνολική ευρωπαϊκή προσέγγιση στο προσφυγικό ζήτημα.
