Η ανθρωπολόγος της γλώσσας και επισκέπτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Μανουέλα Πελεγκρίνο, παρουσίασε σήμερα, στο πλαίσιο της 21ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης, το νέο της βιβλίο «Ελληνική γλώσσα, ιταλικό τοπίο». Η εκδήλωση εστίασε στη ζωντανή διάλεκτο Γκρίκο, που ομιλείται στο Σαλέντο και σε χωριά της Απουλίας, όπου συνυπάρχουν στοιχειώδη υπολείμματα αρχαίων και νέων ελληνικών με τα ιταλικά. Η Πελεγκρίνο τόνισε ότι, παλαιότερα, τα Γκρίκο λοιδορούνταν ως «μπάσταρδη γλώσσα», ενώ σήμερα αντιμετωπίζονται με σεβασμό — «ως γλώσσα περηφάνειας».
Αναφερόμενη στην προσωπική της σχέση με τα Γκρίκο, εξομολογήθηκε ότι μεγάλωσε ακούγοντάς τα από τη γιαγιά της, που έζησε έως τα 104, αλλά τα σπούδασε συστηματικά μετά την ηλικία των 29. «Περνούσα ώρες βασανίζοντας τον πατέρα μου για τις σημασίες των λέξεων», είπε, προσθέτοντας ότι η διγλωσσία δεν αποτελεί «βραχνά», αλλά «πλούτο» — όσοι μιλούν Γκρίκο νιώθουν «πλουσιότεροι». Τα παλαιότερα μέλη της κοινότητας χαρακτήρισε «ζωντανά μνημεία», καθώς η διάλεκτος ζει μέσα από φυσικούς ομιλητές.
Η καθηγήτρια σημείωσε ότι, τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται αυξανόμενο ελληνικό ενδιαφέρον για τις μειονοτικές διαλέκτους της νότιας Ιταλίας. Υπογράμμισε ωστόσο την ανάγκη να περάσουμε από τα λόγια σε «ενεργές δράσεις» που θα ενισχύσουν τους διμερείς δεσμούς μέσω του Γκρίκο, το οποίο περιέγραψε ως μεταγλώσσα ικανή να φέρει σε επαφή επισκέπτες και τοπικούς ομιλητές μέσα από κοινή πολιτιστική κληρονομιά.
Στην εκδήλωση μίλησε επίσης ο καθηγητής Μάρκετινγκ και Καινοτομίας του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ, Λουίτζι Ντε Λούκα, που χαρακτήρισε το Σαλέντο «υπερτόπο» όπου αντιθετικές δυνάμεις συναντιούνται δημιουργώντας ένα «συμβολικό σύμπαν», και ο καθηγητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Γιώργος Αγγελόπουλος, ο οποίος επεσήμανε ότι το βιβλίο αποτελεί την πρώτη εθνογραφική μελέτη των Γκρίκο γραμμένη από φυσική ομιλήτρια. Υπενθύμισε δε ότι, ενώ το 1960 μιλούσαν ελληνικές διάλεκτοι περίπου 20.000 κάτοικοι στη νότια Ιταλία, έκτοτε η γήρανση και η εγκατάλειψη της γλώσσας οδήγησαν σε δραστική μείωση των ομιλητών.
Το έργο της Πελεγκρίνο, σύμφωνα με τον κ. Αγγελόπουλο, υπερβαίνει την απλή καταγραφή ταυτοτήτων· εστιάζει στο πώς οι ομιλητές «ζουν» και «πονάνε» τη γλώσσα τους. «Η ανάγνωση του βιβλίου θα μας πονέσει και θα μας συγκινήσει», κατέληξε, «θεωρώντας το έργο απελευθερωτικό: μας υπενθυμίζει να είμαστε άνθρωποι με τις μπάσταρδες γλώσσες μας, τις ασάφειές μας και τις αληθινές ζωές μας».
