Η καθημερινή έκθεση σε φθαλικά άλατα, χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται συνήθως σε προϊόντα πολυβινυλοχλωριδίου (PVC), όπως σωληνώσεις, ιατρικούς σωλήνες, σακούλες και διαφανείς μεμβράνες κουζίνας, ενδέχεται να συνδέεται με περισσότερους από 13% των θανάτων από καρδιακές παθήσεις παγκοσμίως, σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα.
Η έρευνα επικεντρώνεται στον φθαλικό δι-2-αιθυλεξυλεστέρα (DEHP), μια χημική ένωση που χρησιμοποιείται για την ευκαμψία των πλαστικών, η οποία σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης αποδόθηκε σε πάνω από 350.000 θανάτους από καρδιακές παθήσεις το 2018. Η μελέτη, που διεξήχθη από ερευνητές του NYU Langone και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet eBiomedicine, χρησιμοποίησε δεδομένα υγείας και περιβάλλοντος από διάφορες παγκόσμιες έρευνες πληθυσμού για να εξετάσει την έκθεση σε DEHP σε 200 χώρες και να συνδέσει αυτά τα δεδομένα με τις τάσεις θνησιμότητας από καρδιακές παθήσεις.
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι οι περιοχές με χαμηλότερο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, όπως η Νότια Ασία και η Μέση Ανατολή, επωμίστηκαν το μεγαλύτερο βάρος των θανάτων που συνδέονται με την έκθεση στο DEHP. Αυτές οι περιοχές αντιπροσώπευαν περίπου το 42% των θανάτων από καρδιακές παθήσεις που σχετίζονται με τη χημική ουσία. Από την άλλη, η Ανατολική Ασία και ο Ειρηνικός συμμετείχαν με σχεδόν το 32% αυτών των θανάτων.
Τα αποτελέσματα της μελέτης ενισχύουν την ανησυχία για τις επιπτώσεις της συνεχούς έκθεσης σε φθαλικά άλατα και τα ενδεχόμενα βλαπτικά αποτελέσματα για την καρδιαγγειακή υγεία. Όπως δήλωσε η Τζαννέτα Μπρύσκιν, διευθύντρια κλινικής χημείας και τοξικολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Έμορυ, «Το γεγονός ότι οι φθαλικές ενώσεις είναι τόσο διαδεδομένες και μπορούν να επηρεάσουν πολλαπλά συστήματα οργάνων τις καθιστά σοβαρή ανησυχία για τη δημόσια υγεία». Ωστόσο, οι ερευνητές προειδοποιούν ότι τα ευρήματα δεν αποδεικνύουν άμεση σχέση αιτίου-αποτελέσματος και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να κατανοήσουμε καλύτερα τις επιπτώσεις αυτών των χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία.
Κρυμμένος δολοφόνος
Η μελέτη χαρακτηρίζει τον DEHP ως «κρυμμένο δολοφόνο», καθώς η έκθεση σε αυτήν την ουσία είναι συχνή και σχεδόν αόρατη στην καθημερινή ζωή. Ο DEHP χρησιμοποιείται ευρέως σε προϊόντα που έρχονται σε άμεση επαφή με το ανθρώπινο σώμα, όπως σε ιατρικούς σωλήνες και σακούλες για την αποθήκευση αίματος και άλλων υγρών, αλλά και σε καταναλωτικά προϊόντα όπως τα πλαστικά παιχνίδια, τα οποία μπορεί να περιέχουν αυτήν τη χημική ουσία.
Ο φθαλικός δι-2-αιθυλεξυλεστέρας έχει συνδεθεί με διάφορα προβλήματα υγείας πέρα από τις καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως η τοξικότητα στο ήπαρ και τα νεφρά, η επιβάρυνση του αναπαραγωγικού συστήματος και η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου. Αν και οι συγγραφείς της μελέτης προειδοποιούν για την ανάγκη περισσότερης έρευνας, τα ευρήματα αυτής της μελέτης υπογραμμίζουν τη σημασία της προσοχής στη χρήση αυτών των χημικών ουσιών και τη σημασία της αυστηρότερης ρύθμισης τους σε προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητα.
Η μελέτη που εξέτασε την έκθεση σε φθαλικές ενώσεις και τη σύνδεσή τους με καρδιαγγειακή θνησιμότητα υποδεικνύει σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία, με ιδιαίτερη έμφαση στις περιοχές που αντιμετωπίζουν ταχεία βιομηχανική ανάπτυξη, όπως η Νότια Ασία, η Μέση Ανατολή, η Ανατολική Ασία και ο Ειρηνικός. Αυτές οι περιοχές συνεισφέρουν σχεδόν το 75% των θανάτων που συνδέονται με την έκθεση σε φθαλικές ενώσεις, ιδίως λόγω των λιγότερο αυστηρών κανονισμών και της αυξανόμενης παραγωγής πλαστικών.
Η έκθεση σε DEHP, μία από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες φθαλικές ενώσεις, έχει συνδεθεί με αυξημένη φλεγμονή στις αρτηρίες της καρδιάς, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν την ανάγκη για αυστηρότερους κανονισμούς που θα μειώσουν την έκθεση σε αυτές τις επιβλαβείς χημικές ουσίες, ιδιαίτερα σε χώρες με ταχεία βιομηχανική ανάπτυξη, όπως η Ινδία, η Κίνα και η Ινδονησία.
Η έκθεση στις φθαλικές ενώσεις δεν περιορίζεται μόνο στις καρδιαγγειακές παθήσεις. Οι φθαλικές ενώσεις είναι γνωστό ότι παρεμβαίνουν στα ορμονικά συστήματα του οργανισμού, προκαλώντας ενδοκρινικές διαταραχές. Στα παιδιά, αυτές οι ενώσεις έχουν συνδεθεί με αναπτυξιακά και συμπεριφορικά προβλήματα, όπως μειωμένη γνωστική λειτουργία και διαταραχές προσοχής. Στους ενήλικες, οι φθαλικές ενώσεις επηρεάζουν την αναπαραγωγική υγεία, μειώνοντας την ποιότητα του σπέρματος και διαταράσσοντας τους κύκλους εμμήνου ρύσεως, ενώ αυξάνουν τον κίνδυνο για παχυσαρκία, αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτη τύπου 2 και ορμονοευαίσθητους καρκίνους.
Η έκθεση σε φθαλικές ενώσεις κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού. Η ζημιά είναι πιο έντονη όταν η έκθεση συμβαίνει κατά τη διάρκεια κρίσιμων αναπτυξιακών παραθύρων, όπως το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Επιπλέον, οι φθαλικές ενώσεις έχουν συσχετιστεί με προβλήματα θυρεοειδούς και πρόωρη εφηβεία.
Προτεινόμενα βήματα για τη μείωση της έκθεσης
Η καθημερινή έκθεση σε φθαλικές ενώσεις μπορεί να μειωθεί μέσω της υιοθέτησης κάποιων πρακτικών, όπως:
- Περιορισμός της χρήσης πλαστικών προϊόντων, ειδικά εκείνων που περιέχουν πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC).
- Αντικατάσταση του πλαστικού με υλικά όπως γυαλί ή ανοξείδωτο χάλυβα για την αποθήκευση τροφίμων και παιδικών παιχνιδιών.
- Επιλογή προϊόντων προσωπικής φροντίδας χωρίς φθαλικές ενώσεις και αποφυγή προϊόντων με αόριστο «άρωμα».
- Κατανάλωση φρέσκων, φυσικών τροφίμων αντί για επεξεργασμένα και συσκευασμένα τρόφιμα.
- Τακτικός καθαρισμός του σπιτιού για τη μείωση της σκόνης, όπου μπορεί να συσσωρευτούν φθαλικές ενώσεις.
Η μείωση της έκθεσης σε αυτές τις χημικές ουσίες θα απαιτήσει και πολιτικές αλλαγές που περιορίζουν τη χρήση φθαλικών ενώσεων, με πιο αυστηρή ρύθμιση και καλύτερη επισήμανση των προϊόντων.
Η καμπάνια για τη μείωση της έκθεσης σε φθαλικές ενώσεις πρέπει να είναι μια παγκόσμια προσπάθεια που να συνδυάζει την ατομική ευθύνη με τη δημόσια πολιτική. Η ανάγκη για δράση είναι επείγουσα, καθώς οι συνέπειες αυτής της έκθεσης για τη δημόσια υγεία είναι εκτεταμένες και τα οικονομικά κόστη τεράστια — εκτιμάται ότι οι οικονομικές επιπτώσεις των θανάτων που σχετίζονται με το DEHP φτάνουν τα 3,74 τρισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως.
