Η έκδοση και δημοσιοποίηση της Πράξης Συγκρότησης της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ), συνοδευόμενη από τον αντίστοιχο θεματικό χάρτη, συνιστά μια ιστορική πρωτοβουλία. Δεν πρόκειται απλώς για έναν τεχνοκρατικό οδηγό διαχείρισης των θαλάσσιων πόρων της χώρας, αλλά για μια πολυεπίπεδη εθνική στρατηγική που εδραιώνει δικαιώματα, προδιαγράφει προοπτικές ανάπτυξης και ενισχύει τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας στη Μεσόγειο.
Η ΕΧΣΘΧ περιλαμβάνει καίρια ζητήματα, όπως η δυνατότητα επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια –ένα αδιαπραγμάτευτο κυριαρχικό μας δικαίωμα βάσει του Διεθνούς Δικαίου–, η πλήρης επήρεια της νήσου Καστελόριζο στον καθορισμό της ΑΟΖ, καθώς και η διασύνδεσή της με την κυπριακή ΑΟΖ. Ζητήματα που άπτονται όχι μόνο της εθνικής κυριαρχίας και ασφάλειας, αλλά και της οικονομικής αξιοποίησης του θαλάσσιου πλούτου, της ενεργειακής αυτάρκειας και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Ωστόσο, η υλοποίηση αυτής της στρατηγικής δεν είναι ούτε αυτονόητη ούτε απλή. Προϋποθέτει πολιτική βούληση, στρατηγική συνέπεια και ισχυρή αποτροπή απέναντι σε κάθε επιβουλή. Κεντρική πρόκληση παραμένει η στάση της Τουρκίας, η οποία ακολουθεί σταθερά μια επιθετική και αναθεωρητική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα, υπό την ηγεσία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει υιοθετήσει έναν λόγο και μία πρακτική που συστηματικά παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο, απειλούν την κυριαρχία της Κύπρου, τη σταθερότητα της περιοχής και τις στρατηγικές συμμαχίες της Ελλάδας.
Πέρα από την ιδεολογική προσέγγιση της τουρκικής πολιτικής –που συχνά φλερτάρει με τον πολιτικό ισλαμισμό και τη στήριξη ακραίων δυνάμεων στη Μέση Ανατολή–, η Ελλάδα οφείλει να σταθεί απέναντι με αποφασιστικότητα, χωρίς περιθώρια παλινωδιών ή αμφισημιών. Όπως η ίδια η φύση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού απαιτεί ακρίβεια και σαφήνεια, έτσι και η στρατηγική υλοποίησής του απαιτεί σαφές μήνυμα αποτροπής.
Η ισχύς, είτε αμυντική είτε διπλωματική, δεν αρκεί εάν δεν συνοδεύεται από την πρόθεση και την ετοιμότητα χρήσης της όταν απαιτείται. Η Τουρκία –όπως έχει αποδείξει ιστορικά– δεν αποθαρρύνεται από ανακοινώσεις και συμβολισμούς, αλλά από πράξεις που δείχνουν αποφασιστικότητα και δυνατότητα επιβολής κόστους. Εδώ ακριβώς εντοπίζεται το κρίσιμο σημείο: η αποτροπή δεν στηρίζεται μόνο στα μέσα, αλλά κυρίως στην αξιοπιστία της απειλής χρήσης τους.
Ο φόβος και η ηττοπάθεια, όταν εκπέμπονται ως πολιτικό σήμα, ακυρώνουν την αποτροπή. Δεν είναι μόνο ο εξοπλισμός και οι διεθνείς συμμαχίες που αποτρέπουν την επιθετικότητα – είναι το αν ο αντίπαλος πιστεύει ότι θα τα χρησιμοποιήσεις. Αντίθετα, όταν εκπέμπεται δισταγμός, υποχωρητικότητα ή αναβολή στην άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων υπό το βάρος απειλών, τότε το μήνυμα που λαμβάνει ο αντίπαλος είναι αυτό της αδυναμίας.
Αυτός είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της εθνικής στρατηγικής: όχι η Άγκυρα, αλλά η εσωτερική αποδυνάμωση της πολιτικής μας βούλησης. Όχι η επιθετικότητα της Τουρκίας, αλλά η δική μας αμφιταλάντευση. Η ιστορία έχει δείξει πως η Τουρκία υποχωρεί μόνο όταν βρεθεί αντιμέτωπη με αποφασιστικότητα και αδιαπραγμάτευτο συμφέρον.
Η Ελλάδα δεν πρέπει να είναι προβλέψιμη ούτε να λειτουργεί κατευναστικά κάθε φορά που ο γείτονας υψώνει τους τόνους. Ο σχεδιασμός πρέπει να είναι σαφής, η παρουσία στη θάλασσα διαρκής και η απάντηση στις προκλήσεις άμεση. Παράλληλα, η συνεργασία με την Κύπρο, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες αποτελεί στρατηγικό πυλώνα ασφάλειας και κοινής οικονομικής ανάπτυξης.
Η ΕΧΣΘΧ δεν είναι απλώς ένας χάρτης σχεδιασμού. Είναι η διακήρυξη πως η Ελλάδα δεν υποχωρεί από τα δικαιώματά της. Και αυτό πρέπει να γίνει σαφές όχι μόνο στους διεθνείς εταίρους, αλλά κυρίως στον βασικό γεωπολιτικό μας αντίπαλο.
Το ιστορικό αποτύπωμα της Ελλάδας μάς θυμίζει πως, όταν το έθνος ήταν ενωμένο και αποφασισμένο, έφτασε σε νίκες που φάνταζαν αδύνατες. Αυτό το συλλογικό ένστικτο, ο φόβος που κάποτε ενέπνεε η αποφασιστικότητα των προγόνων μας, οφείλει να αφυπνιστεί. Μόνο έτσι η Εθνική Χωρική Στρατηγική θα πάψει να είναι ένα χαρτί με χρώματα και θα μετατραπεί σε πυλώνα κυριαρχίας και ειρήνης με αξιοπρέπεια.
