Οριστικά προχωρά το πολυαναμενόμενο υδρολογικό έργο για την Ιεράπετρα
Μετά από χρόνια αναμονής και καθυστερήσεων, μπαίνει οριστικά σε τροχιά υλοποίησης το μεγάλο υδρολογικό έργο που αφορά την ευρύτερη περιοχή της Ιεράπετρας. Πρόκειται για ένα πακέτο παρεμβάσεων με καθοριστική σημασία για τον αγροτικό τομέα και την ασφάλεια της περιοχής, το οποίο περιλαμβάνει την ολοκλήρωση του ταμιευτήρα Μπραμιανού, την κατασκευή του φράγματος Μύρτου και αντιπλημμυρικά έργα στη Γρα Λυγιά. Το έργο καλύπτει τις αρδευτικές ανάγκες περίπου 35.000 στρεμμάτων, δίνοντας ανάσα σε εκατοντάδες παραγωγούς που παλεύουν να διατηρήσουν τις καλλιέργειές τους υπό καθεστώς υδατικής ένδειας.
Την Πέμπτη 8 Μαΐου υπογράφεται επισήμως η σύμβαση κατασκευής, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρίστος Δήμας, ενημερώνοντας την Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής. Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο, με τον ταμιευτήρα Μπραμιανού να βρίσκεται σε οριακό σημείο: τα διαθέσιμα υδάτινα αποθέματα έχουν πέσει στα 3,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, όταν η ημερήσια κατανάλωση ξεπερνά τα 40.000 κυβικά και οι εισροές περιορίζονται μόλις στα 30.000. Η συνεχής πτώση της στάθμης έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στους αγρότες, ενώ ο ΤΟΕΒ Ιεράπετρας έχει φτάσει στο σημείο να ζητά από τους παραγωγούς να μην προχωρήσουν σε θερινές καλλιέργειες, λόγω της αδυναμίας κάλυψης των αναγκών άρδευσης. Το έργο χαρακτηρίζεται ζωτικής σημασίας, όχι μόνο για την ενίσχυση της παραγωγικής δραστηριότητας στην περιοχή, αλλά και για την αντιπλημμυρική της θωράκιση, σε ένα τοπίο όπου οι κλιματικές πιέσεις εντείνονται.
Έπειτα από σχεδόν μια δεκαετία καθυστερήσεων, διοικητικών εμπλοκών και αλλαγών χρηματοδότησης, ξεκινά τελικά το πολυαναμενόμενο υδρολογικό έργο στην Ιεράπετρα, ένα έργο-σταθμός για τη βιωσιμότητα της αγροτικής παραγωγής και την προστασία από πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή. Το έργο, το οποίο αφορά την ολοκλήρωση του ταμιευτήρα Μπραμιανού, την κατασκευή του φράγματος Μύρτου και αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις στη Γρα Λυγιά, έρχεται να καλύψει κρίσιμες ανάγκες άρδευσης για περίπου 35.000 στρέμματα καλλιεργειών και να αντιμετωπίσει χρόνιες αδυναμίες στις υδατικές υποδομές.
Η διαδρομή του έργου ήταν χαρακτηριστική των δυσλειτουργιών που συχνά υπονομεύουν τον προγραμματισμό δημόσιων έργων στην Ελλάδα. Παρότι η αρχική μελέτη ξεκίνησε το 2016, η εξασφάλιση χρηματοδότησης πέρασε από αλλεπάλληλες φάσεις και ανατροπές. Τον Αύγουστο του 2021 εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, για να ενταχθεί ξανά τον Ιούλιο του 2022 στο Ταμείο Ανάκαμψης. Ωστόσο, τον Αύγουστο του 2023 απεντάχθηκε αιφνιδιαστικά, χωρίς έγκαιρη ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας. Η επίσημη ανακοίνωση ήρθε μόλις τον Οκτώβριο του 2023, όταν και επιβεβαιώθηκε η ένταξή του στο ΕΣΠΑ, ανοίγοντας οριστικά τον δρόμο για την έναρξη των εργασιών.
Η υπογραφή της σύμβασης, που θα γίνει την Πέμπτη 8 Μαΐου, περιλαμβάνει τρία βασικά σκέλη. Πρώτον, τις συμπληρωματικές εργασίες στον ταμιευτήρα Μπραμιανού, με την κατασκευή περιμετρικής οδού μήκους 7,6 χιλιομέτρων και ενός νέου αγωγού 2,5 χιλιομέτρων από την υδροληψία Καλαμαυκιανού, προκειμένου να ενισχυθεί η παροχή νερού. Δεύτερον, την υλοποίηση αντιπλημμυρικών έργων που περιλαμβάνουν τη διευθέτηση ρεμάτων Μπραμιανού και Διαβατών συνολικού μήκους 5,7 χιλιομέτρων και την κατασκευή αποχετευτικών δικτύων ομβρίων στη Γρα Λυγιά μήκους 6 χιλιομέτρων. Και τρίτον, την κατασκευή του φράγματος Μύρτου, που θεωρείται κομβικής σημασίας για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων της περιοχής.
Η εκκίνηση του έργου συμπίπτει με μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία. Τα αποθέματα του ταμιευτήρα έχουν μειωθεί σε οριακό επίπεδο, αγγίζοντας μόλις τα 3,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, την ώρα που η ημερήσια κατανάλωση υπερβαίνει τα 40.000 κυβικά και οι φυσικές εισροές περιορίζονται στα 30.000. Η στάθμη μειώνεται σταθερά και οι αγρότες βρίσκονται σε απόγνωση, ενώ ο ΤΟΕΒ Ιεράπετρας έχει ήδη απευθύνει έκκληση να μην προχωρήσουν θερινές καλλιέργειες, καθώς η επάρκεια νερού δεν είναι διασφαλισμένη. Η υλοποίηση του έργου δεν αποτελεί απλώς τεχνική αναγκαιότητα αλλά ζήτημα επιβίωσης για την τοπική αγροτική οικονομία.
Παρά τις αλλεπάλληλες εμπλοκές και διοικητικές παλινωδίες, ξεκινά οριστικά το κρίσιμο υδρολογικό έργο στην Ιεράπετρα, με προϋπολογισμό 53,5 εκατομμύρια ευρώ και διάρκεια υλοποίησης 36 μηνών. Το έργο εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο παρεμβάσεων για την ενίσχυση των υποδομών ύδρευσης και άρδευσης στην Κρήτη, με στόχο την αντιμετώπιση της κλιματικής πίεσης, την αποφόρτιση των υπόγειων υδροφορέων και την αντιπλημμυρική προστασία περιοχών που κατατάσσονται στις Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας.
Η διαδικασία ανάθεσης δεν κύλησε ομαλά. Ο διαγωνισμός, που ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2022, ανέδειξε αρχικά ως μειοδότη την εταιρεία ΘΕΜΕΛΗ με έκπτωση 15,77%. Όμως, η προσφορά της απορρίφθηκε ως ανεπαρκώς τεκμηριωμένη και υπερβολικά χαμηλή. Η δεύτερη στη σειρά εταιρεία, η Εργοδυναμική, αποσύρθηκε, με αποτέλεσμα το έργο να κατακυρωθεί τελικά στην ΙΝΤΡΑΚΑΤ, η οποία στο μεταξύ είχε εξαγοράσει την ΑΚΤΩΡ. Έτσι, μετά από χρόνια αβεβαιότητας και αλλαγών σχεδιασμού, η υλοποίηση περνά στα χέρια ενός από τους μεγαλύτερους κατασκευαστικούς ομίλους της χώρας.
Το έργο περιλαμβάνει τρία βασικά σκέλη: την ολοκλήρωση του ταμιευτήρα Μπραμιανού με νέες υποδομές, την κατασκευή του φράγματος Μύρτου και σειρά αντιπλημμυρικών παρεμβάσεων στη Γρα Λυγιά και τις κοίτες ρεμάτων. Παράλληλα, προχωρούν και άλλες κρίσιμες υποδομές σε όλη την Κρήτη. Στο Ρέθυμνο, σχεδιάζεται το φράγμα Πλατύ, με συνολικό κόστος που προσεγγίζει τα 195 εκατομμύρια ευρώ, καλύπτοντας αρδευτικές ανάγκες 45.000 στρεμμάτων. Στο φράγμα Ποταμών Αμαρίου υλοποιείται εγκατάσταση επεξεργασίας νερού που θα εξασφαλίσει την υδροδότηση των Δήμων Ρεθύμνου και Μυλοποτάμου για τα επόμενα 20 χρόνια. Στο Οροπέδιο Λασιθίου κατασκευάζονται 61,4 χλμ. αρδευτικών δικτύων για 13.400 στρέμματα, με στόχο την ολοκλήρωση εντός του 2026. Στα Χανιά προχωρά η κατασκευή λιμνοδεξαμενής στην Παλαιοχώρα και αρδευτικά δίκτυα στον Κεντρικό Αποκόρωνα, ενώ μέσω ΣΔΙΤ προωθείται η αξιοποίηση του υδάτινου δυναμικού του Ταυρωνίτη ποταμού, με προϋπολογισμό 267 εκατομμύρια ευρώ για μελέτη, κατασκευή, λειτουργία και συντήρηση.
Ο υφυπουργός Υποδομών Νίκος Ταχιάος παραδέχθηκε τις καθυστερήσεις, επισημαίνοντας ότι δεν υπήρχε δυνατότητα παράκαμψης των θεσμικών διαδικασιών, ενώ διέψευσε τα περί απώλειας κονδυλίων, εξηγώντας ότι οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης που αφαιρέθηκαν από το έργο της Ιεράπετρας μεταφέρθηκαν στην αποκατάσταση ζημιών από τη θεομηνία “Daniel” στη Θεσσαλία. Παράλληλα, ανακοίνωσε τη δημιουργία Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Κρήτης, στα πρότυπα του ΟΔΥΘ Θεσσαλίας, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης, σηματοδοτώντας τη συγκρότηση ενός νέου μηχανισμού ελέγχου και υλοποίησης υδροδομικών έργων στο νησί.
