Σε εξέλιξη βρίσκεται η παρουσίαση της εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη της βίας και της παραβατικότητας των ανηλίκων στο Μέγαρο Μαξίμου
Σε εξέλιξη βρίσκονται οι επίσημες ανακοινώσεις για την εθνική στρατηγική που αφορά την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των ανηλίκων. Πρόκειται για μια συντονισμένη κρατική πρωτοβουλία, η οποία θέτει στο επίκεντρο την προστασία των παιδιών και των εφήβων από κάθε μορφή κακοποίησης, παραμέλησης ή εκμετάλλευσης. Η στρατηγική περιλαμβάνει ένα πλέγμα πολιτικών, δράσεων και θεσμικών παρεμβάσεων που στοχεύουν στην έγκαιρη ανίχνευση περιστατικών βίας, την αποτελεσματική στήριξη των θυμάτων και τη λογοδοσία των δραστών.
Οι ανακοινώσεις πραγματοποιούνται σε ζωντανή μετάδοση, υπογραμμίζοντας τη σημασία που αποδίδει η Πολιτεία στο συγκεκριμένο ζήτημα. Με τη συμμετοχή κυβερνητικών στελεχών, ειδικών επιστημόνων και εκπροσώπων φορέων παιδικής προστασίας, παρουσιάζεται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης το οποίο προβλέπει, μεταξύ άλλων, την ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών, τη δημιουργία δικτύου υποστήριξης σε σχολεία και κοινότητες, καθώς και την ενδυνάμωση των μηχανισμών καταγραφής και διαχείρισης καταγγελιών.
Επιπλέον, δίνεται έμφαση στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού, μέσα από καμπάνιες και προγράμματα εκπαίδευσης, ώστε να καλλιεργηθεί μια κουλτούρα μηδενικής ανοχής στη βία. Η εθνική στρατηγική συνιστά μια πολυεπίπεδη προσέγγιση που συνδυάζει την πρόληψη, την παρέμβαση και την αποκατάσταση, με στόχο την κατοχύρωση των δικαιωμάτων του παιδιού και τη διασφάλιση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για την ανάπτυξή του.
Η παρουσίαση της στρατηγικής, που μεταδίδεται σε πραγματικό χρόνο, αποτελεί επίσης αφορμή για να τεθεί δημόσια η συζήτηση γύρω από τα φαινόμενα παιδικής κακοποίησης και να ενισχυθεί η κοινωνική κινητοποίηση για την αντιμετώπισή τους. Η κυβέρνηση καλεί τους πολίτες, τους επαγγελματίες και τις κοινότητες να συμμετάσχουν ενεργά στην εφαρμογή των μέτρων, αναγνωρίζοντας πως η προστασία των παιδιών αποτελεί συλλογική ευθύνη και κορυφαία ηθική προτεραιότητα.
Αυτή την ώρα βρίσκεται σε εξέλιξη στο Μέγαρο Μαξίμου η παρουσίαση της εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη της βίας και της παραβατικότητας των ανηλίκων, παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Η εκδήλωση έχει στόχο να αναδείξει τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση ενός φαινομένου που απασχολεί έντονα την κοινωνία, ιδίως με την αύξηση των περιστατικών επιθετικότητας, σχολικού εκφοβισμού και παραβατικών συμπεριφορών μεταξύ ανήλικων.
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, δίνεται βήμα σε μαθήτριες να μοιραστούν βιωματικές μαρτυρίες, φωτίζοντας με άμεσο και ανθρώπινο τρόπο τις επιπτώσεις της βίας και τον κοινωνικό αντίκτυπο που έχει στους νέους. Παράλληλα, τοποθετούνται βασικά κυβερνητικά και θεσμικά στελέχη, με πρώτο τον υπουργό Επικρατείας Άκη Σκέρτσο, ακολουθούμενο από τον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου και τους συναρμόδιους υπουργούς Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη, Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη, Κοινωνικής Συνοχής Δόμνα Μιχαηλίδου, Αναπληρωτή υπουργό Αθλητισμού Γιάννη Βρούτση, Υφυπουργό Υγείας Δημήτρη Βαρτζόπουλο και την Πρόεδρο της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, καθηγήτρια Εγκληματολογίας Βάσω Αρτινοπούλου.
Το παρόν σχέδιο δράσης εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της κυβερνητικής στρατηγικής για την ενίσχυση της πρόληψης, της έγκαιρης παρέμβασης και της διατομεακής συνεργασίας, τόσο εντός των σχολείων όσο και στην κοινότητα. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται σε παρεμβάσεις που προάγουν την ψυχική υγεία, την κοινωνική ενσωμάτωση, την ασφαλή χρήση του διαδικτύου και την ενίσχυση της σχέσης των ανηλίκων με θετικούς θεσμούς όπως η εκπαίδευση και ο αθλητισμός.
Η εκδήλωση κορυφώνεται με την ομιλία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος αναμένεται να τονίσει τη σημασία του κρατικού συντονισμού, της κοινωνικής ευαισθητοποίησης και της συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων για την ουσιαστική αντιμετώπιση του φαινομένου. Στις 12:30 έχει προγραμματιστεί η παρουσίαση της εξειδίκευσης των μέτρων, με στόχο την αναλυτική παρουσίαση των εργαλείων πολιτικής που θα τεθούν άμεσα σε εφαρμογή, τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο στήριξης και προστασίας των ανηλίκων.
Κατά την παρουσίαση της έκθεσης της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και παραβατικότητας των ανηλίκων, η πρόεδρος της Επιτροπής και καθηγήτρια Εγκληματολογίας Βάσω Αρτινοπούλου υπογράμμισε ότι η Ελλάδα δεν ζει μια δυστοπική πραγματικότητα στο ζήτημα της ανηλικότητας και της βίας. Όπως ανέφερε, τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι η χώρα μας βρίσκεται στον μέσο όρο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τον αριθμό των ανήλικων υπόπτων για τέλεση αδικημάτων. Ωστόσο, σύμφωνα με τα δεδομένα της ΕΛΑΣ για την περίοδο 2023-2024, υπάρχει μια ανησυχητική ποιοτική και ποσοτική αύξηση της παραβατικότητας, με χαρακτηριστικά όπως η αυξημένη συμμετοχή κοριτσιών, η εμφάνιση παραβατικών συμπεριφορών σε μικρότερες ηλικίες και η έντονη δημοσιότητα τέτοιων περιστατικών, κυρίως λόγω της διακίνησής τους στο διαδίκτυο.
Η καθηγήτρια επισήμανε πως τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν αναπτυχθεί 138 πολιτικές που σχετίζονται με την προστασία των ανηλίκων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο διαδικτυακό bullying και στα περιστατικά βίας μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Παρ’ όλα αυτά, τόνισε την ανάγκη για μια πιο σφαιρική, ολιστική προσέγγιση του φαινομένου και την ανάγκη επανεξέτασης της σωφρονιστικής πολιτικής απέναντι στους ανήλικους παραβάτες. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προσέθεσε 23 νέες προτάσεις στο ήδη υπάρχον πλέγμα πολιτικών.
Ιδιαίτερη βαρύτητα έδωσε η κ. Αρτινοπούλου στην ανάγκη να αναθεωρηθούν τα παραδοσιακά μέτρα πειθαρχίας στα σχολεία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το μέτρο της αποβολής. Αντί οι μαθητές να τιμωρούνται απουσιάζοντας από το σχολικό περιβάλλον, πρότεινε να ενισχυθεί η συμμετοχή τους σε πράξεις κοινωνικής προσφοράς μέσα στο σχολείο, όπως η στήριξη μικρότερων παιδιών ή η ενασχόληση με κοινωφελείς δραστηριότητες. Σε σοβαρότερα περιστατικά, πρότεινε την παραπομπή των παιδιών σε ειδικά κέντρα υποστήριξης. Το όραμα της στρατηγικής, όπως το περιέγραψε, είναι τα παιδιά να μεγαλώνουν σε μια κοινωνία ελεύθερη από φόβο, όπου η βία δεν θεωρείται φυσιολογικό φαινόμενο αλλά σπάνια και απορριπτέα εξαίρεση.
Η καθηγήτρια κατέληξε λέγοντας πως η εθνική στρατηγική σηματοδοτεί μια ουσιαστική αλλαγή οπτικής, μετακινώντας τη δημόσια πολιτική από μονοδιάστατες και κατασταλτικές προσεγγίσεις σε πολυδιάστατες, παιδοκεντρικές και υποστηρικτικές λύσεις.
Κατά την παρουσίαση της Εθνικής Στρατηγικής για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και παραβατικότητας των ανηλίκων, η πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων και καθηγήτρια Εγκληματολογίας, Βάσω Αρτινοπούλου, παρουσίασε ένα σύνολο καινοτόμων παρεμβάσεων με στόχο την πρόληψη της περιθωριοποίησης και την ενίσχυση της ισότιμης πρόσβασης όλων των παιδιών σε ευκαιρίες. Όπως ανέφερε, η Επιτροπή εισηγείται τη δημιουργία 10 τεχνικών Γυμνασίων, τα οποία θα προσφέρουν ουσιαστικές εναλλακτικές εκπαιδευτικές διαδρομές. Στόχος είναι η ενίσχυση του αισθήματος επιτυχίας ανεξαρτήτως κοινωνικού υπόβαθρου ή βαθμού κινδύνου, συμβάλλοντας έτσι στην αποτροπή της εγκατάλειψης του σχολείου και της περιπλάνησης στον δρόμο.
Αναφερόμενη στη διαδικτυακή βία, σημείωσε ότι η εθνική στρατηγική παρέχει πλέον τα απαραίτητα εργαλεία για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το φαινόμενο. Επισήμανε τη σημασία της ψηφιακής ενηλικίωσης και έκανε ιδιαίτερη μνεία στην εφαρμογή Kids Wallet, η οποία λειτουργεί ως ψηφιακό μέσο ενίσχυσης της ασφάλειας και εκπαίδευσης των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο.
Στον τομέα της δικαιοσύνης, η κ. Αρτινοπούλου τόνισε την ανάγκη για ολιστική στήριξη των παιδιών-θυμάτων. Υπογράμμισε την αναγκαιότητα να εφαρμοστεί σε πανελλαδικό επίπεδο ο θεσμός του «Σπιτιού του Παιδιού», ώστε κάθε ανήλικο θύμα να υποστηρίζεται ανεξάρτητα από τη φύση του εγκλήματος ή την τοποθεσία στην οποία διαμένει. Παράλληλα, πρότεινε τη δημιουργία ενιαίας διαλειτουργικής μονάδας όπου ο εισαγγελέας ανηλίκων, ο ειδικός ανακριτής και ο δικαστής θα συνυπάρχουν λειτουργικά υπό την ίδια στέγη, με στόχο την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση των υποθέσεων.
Προτάθηκε επίσης η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος καταγραφής της βίας και παραβατικότητας ανηλίκων, ώστε να εξασφαλίζεται η ακριβής παρακολούθηση των τάσεων και η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων. Η ίδια χαρακτήρισε την έκθεση της Επιτροπής ως ένα νέο πρότυπο για την Ελλάδα, με δυνατότητα να αποτελέσει στο μέλλον ακόμα και εργαλείο διπλωματικής προβολής της χώρας. Όπως ανέφερε, έχουν καθοριστεί 38 δείκτες παρακολούθησης, ενώ ο πυρήνας της στρατηγικής παραμένει η ενίσχυση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στη βάση τεκμηριωμένων στοιχείων.
Κλείνοντας, μοιράστηκε προσωπική εμπειρία από τη συμμετοχή της στην Επιτροπή, επισημαίνοντας τη θετική έκπληξη που ένιωσε μέσω της επαφής με θεσμούς, επαγγελματίες, παιδιά και την πολιτική ηγεσία. Τόνισε ότι το εγχείρημα αυτό της άλλαξε οπτική και τη σημάδεψε βαθιά, καθώς είδε μια Ελλάδα που προχωρά, ξεπερνά στερεότυπα, αφουγκράζεται, συνδιαλέγεται και μελετά συστηματικά. Με λόγια συγκίνησης ευχαρίστησε προσωπικά τον Πρωθυπουργό για την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη.
Παράλληλα, παρουσιάστηκε από τον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου η εφαρμογή Kids Wallet, η οποία τίθεται σε άμεση λειτουργία. Η εφαρμογή αυτή αποτελεί μέρος του ψηφιακού σκέλους της εθνικής στρατηγικής και αποσκοπεί στην ασφαλή καθοδήγηση των παιδιών στον ψηφιακό κόσμο, προσφέροντας εργαλεία ελέγχου, εκπαίδευσης και προστασίας με την υποστήριξη της τεχνολογίας.
Η νέα εφαρμογή Kids Wallet, που τίθεται σε λειτουργία σήμερα στις 12:00 το μεσημέρι, παρουσιάστηκε από τον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου ως ένα σύγχρονο εργαλείο ενίσχυσης της ασφάλειας των ανηλίκων στο ψηφιακό περιβάλλον. Όπως τόνισε ο υπουργός, η ανταπόκριση των πολιτών στο ζήτημα του ψηφιακού ελέγχου είναι ήδη εντυπωσιακή, με περισσότερες από 70.000 επισκέψεις στην πλατφόρμα parco.gov.gr, όπου οι γονείς μπορούν να ρυθμίσουν τα κινητά των παιδιών τους.
Το Kids Wallet προσφέρει τρεις βασικές λειτουργίες: γονικό έλεγχο (Parental Control), επαλήθευση ηλικίας (Age Verification) και εργαλείο ταυτοποίησης ανηλίκου. Ο κ. Παπαστεργίου υπογράμμισε ότι δεν πρόκειται για μια πλατφόρμα καταστολής ή επιτήρησης, αλλά για ένα σύστημα ευθύνης και πρόληψης που απευθύνεται πρώτα και κύρια στους ίδιους τους γονείς. «Δεν θα κυνηγάμε τα παιδιά για το αν έχουν την εφαρμογή, λέμε στους γονείς: κάντε το», είπε χαρακτηριστικά.
Η διαδικασία ενεργοποίησης ξεκινά με τη σύνδεση του γονέα στην πλατφόρμα μέσω των προσωπικών του κωδικών TaxisNet. Στη συνέχεια, η εφαρμογή αντλεί αυτόματα από το Μητρώο Πολιτών τα στοιχεία των παιδιών που αντιστοιχούν στο προφίλ του γονέα. Ακολουθεί η διαδικασία ταυτοποίησης και ρύθμισης ενός προσωπικού κωδικού ασφαλείας για την πρόσβαση και τις ρυθμίσεις.
Ο γονικός έλεγχος επιτρέπει την παραμετροποίηση της χρήσης της συσκευής με βάση συγκεκριμένα ημερήσια και εβδομαδιαία προγράμματα, ανάλογα με τις ηλικιακές ανάγκες και τις καθημερινές συνήθειες των παιδιών. Παράλληλα, ο γονέας έχει πρόσβαση σε αναλυτικά στατιστικά χρήσης, γεγονός που διευκολύνει την καλύτερη παρακολούθηση και καθοδήγηση του παιδιού στο ψηφιακό περιβάλλον.
Το Kids Wallet δίνει επίσης τη δυνατότητα να δηλωθεί με ακρίβεια η ηλικία του ανηλίκου, ένα κρίσιμο εργαλείο για τον περιορισμό της πρόσβασης σε ακατάλληλο περιεχόμενο και τη συμμόρφωση με τους κανόνες των διαδικτυακών υπηρεσιών. Επιπλέον, λειτουργεί ως ψηφιακή ταυτότητα ανηλίκου, ενσωματώνοντας ένα προφίλ αντίστοιχο με αυτό που διαθέτουν οι ενήλικες στο ψηφιακό τους πορτοφόλι. Αυτή η δυνατότητα επιτρέπει την ασφαλή επαλήθευση σε συναλλαγές, όπως οι online αγορές, και διευκολύνει τον έλεγχο της πρόσβασης σε ψηφιακές πλατφόρμες και υπηρεσίες.
Το Kids Wallet αποτελεί έναν ακόμη κρίσιμο κρίκο στην αλυσίδα δράσεων της εθνικής στρατηγικής για την προστασία των ανηλίκων στον ψηφιακό κόσμο, με στόχο όχι μόνο την ασφάλεια, αλλά και τη διαμόρφωση υγιών ψηφιακών συνηθειών από νεαρή ηλικία.
«Ξεκινά μια πιο υπεύθυνη ψηφιακή ημέρα», δήλωσε ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου, ολοκληρώνοντας την παρουσίασή του για την εφαρμογή Kids Wallet, η οποία φιλοδοξεί να αναβαθμίσει τον γονικό έλεγχο και την ασφάλεια των ανηλίκων στον ψηφιακό χώρο. Η εφαρμογή τίθεται σε λειτουργία από σήμερα, και εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την αντιμετώπιση της βίας και παραβατικότητας των παιδιών και εφήβων.
Από την πλευρά της, η Υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη δεσμεύτηκε ότι η Πολιτεία θα ενισχύσει ουσιαστικά την παρουσία ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών στα σχολεία. Όπως εξήγησε, σήμερα υπάρχουν περίπου 4.600 ψυχολόγοι, ωστόσο λόγω κατανομής, οι περισσότεροι επισκέπτονται κάθε σχολική μονάδα μόνο μία φορά την εβδομάδα. Η στόχευση πλέον είναι να πολλαπλασιαστούν οι ημέρες παρουσίας στα σχολεία ώστε η στήριξη προς τους μαθητές να είναι σταθερή, ουσιαστική και συνεχής.
Η Υπουργός Οικογένειας και Κοινωνικής Συνοχής, Δόμνα Μιχαηλίδου, μιλώντας διαδικτυακά, χαρακτήρισε τη βία κατά των ανηλίκων ως ένα σύνθετο πρόβλημα που ξεκινά από την ίδια την οικογένεια. Όπως τόνισε, η οικογένεια είναι ο πρώτος και καθοριστικότερος πυρήνας διαμόρφωσης της προσωπικότητας του παιδιού, και όταν μέσα σε αυτήν η βία γίνεται αποδεκτή ή οι συνθήκες γίνονται κακοποιητικές, το παιδί δυσκολεύεται να απορρίψει ή να αναγνωρίσει τη βία, και συνήθως σιωπά όταν την υφίσταται.
Η κ. Μιχαηλίδου υπογράμμισε την ευθύνη του κράτους να προστατεύει το παιδί σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία ζει και αναπτύσσεται: από την οικογένεια και τους βρεφονηπιακούς σταθμούς, μέχρι τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης (ΚΔΑΠ) και τα ΚΔΑΠ για ΑΜΕΑ. Υπενθύμισε ότι το 2021, για πρώτη φορά, η παιδική κακοποίηση ορίστηκε νομικά, δημιουργήθηκαν δομές προστασίας θυμάτων βίας, και τέθηκαν σαφείς προδιαγραφές για όσους εργάζονται με παιδιά — μεταξύ αυτών και η υποχρέωση να διαθέτουν λευκό ποινικό μητρώο.
Πρόσθεσε πως μέχρι σήμερα, 3.500 φορείς έχουν ορίσει υπεύθυνο προστασίας ανηλίκων, ενώ πάνω από 2.000 στελέχη έχουν ήδη επιμορφωθεί σχετικά. Επίσης, η γραμμή υποστήριξης 1107 λειτουργεί πλέον 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα, ως άμεσο κανάλι βοήθειας για παιδιά σε κίνδυνο.
Η παρέμβαση των αρμόδιων υπουργών αποτυπώνει τη βούληση της κυβέρνησης να ενισχύσει την πρόληψη και να επενδύσει στη θεσμική θωράκιση των ανηλίκων σε κάθε τομέα — από την καθημερινότητα της σχολικής ζωής και την ψηφιακή τους παρουσία, έως τη σιωπηλή μάχη που συχνά δίνεται μέσα στα σπίτια τους.
Ο Υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος, κατά την παρουσίασή του στην εκδήλωση για την Εθνική Στρατηγική κατά της βίας και της παραβατικότητας των ανηλίκων, χαρακτήρισε το φαινόμενο ως βαθιά πολυπαραγοντικό, απαιτώντας συνεκτικές και συντονισμένες απαντήσεις. Τόνισε ότι για πρώτη φορά η Ελλάδα διαθέτει ένα συγκροτημένο κείμενο στρατηγικής, το οποίο προσφέρει όχι μόνο ένα πλαίσιο ερμηνείας του προβλήματος, αλλά και έναν χάρτη σχεδιασμού πιο στοχευμένων και αποτελεσματικών πολιτικών.
Ο ίδιος υπογράμμισε πως η κατανόηση των διαστάσεων και των αιτιών της ανηλικότητας στη βία περνά μέσα από μια οργανωμένη ανάλυση, και αυτή η στρατηγική λειτουργεί ως εργαλείο αποκωδικοποίησης, ώστε να διαμορφωθούν ρεαλιστικές, εφαρμόσιμες λύσεις. Όπως ανέφερε, από το 2019 μέχρι σήμερα, έχουν υλοποιηθεί 138 πολιτικές, οι οποίες καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα της βίας: ενδοοικογενειακή, ενδοσχολική, κοινοτική, αθλητική, εξτρεμιστική, ρατσιστική και ψηφιακή.
Ο κ. Σκέρτσος σημείωσε ότι αυτή η νέα τυπολογία των μορφών βίας που έχει πλέον χαρτογραφηθεί, επιτρέπει πιο στοχευμένες παρεμβάσεις και πιο ουσιαστικές πολιτικές δράσεις. Όπως κατέληξε, η στρατηγική αυτή παρέχει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα δομημένο εργαλείο που ενισχύει τη θεσμική μνήμη και την αποτελεσματικότητα της πολιτείας, δίνοντας πειστικές απαντήσεις σε ένα κοινωνικά κρίσιμο πρόβλημα.
Μια από τις πιο ουσιαστικές και καίριες παρεμβάσεις κατά την παρουσίαση της Εθνικής Στρατηγικής για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και παραβατικότητας των ανηλίκων ήταν αυτή της Ανθής Καραπιδάκη, μαθήτριας Λυκείου. Με λόγο βιωματικό και άμεσο, ανέδειξε την απόσταση που συχνά υπάρχει ανάμεσα στον τρόπο που οι ενήλικες αντιλαμβάνονται το φαινόμενο της ανήλικης παραβατικότητας και την πραγματικότητα που ζουν οι ίδιοι οι έφηβοι.
Η Ανθή ξεκαθάρισε πως, παρά την προσπάθεια της Πολιτείας και την έκφραση ενδιαφέροντος από την πλευρά των ενηλίκων, υπάρχει μια σαφής ασυμφωνία αντίληψης. Όπως χαρακτηριστικά είπε, «οι μεγάλοι συχνά σοκάρονται» με την έκταση και τη μορφή που παίρνουν τέτοιες συμπεριφορές στους νέους, όπως φάνηκε και από τις αντιδράσεις που προκάλεσε πρόσφατη σειρά του Netflix, η οποία ασχολήθηκε με τη νεανική βία και τον διαδικτυακό εκφοβισμό. Για τους ενήλικες, οι συμπεριφορές αυτές μοιάζουν ακραίες, αφύσικες ή «παράξενες», όμως για τους εφήβους, όπως εξήγησε η μαθήτρια, πρόκειται για καθημερινές εμπειρίες, ενσωματωμένες πλήρως στη σχολική και κοινωνική τους ζωή.
«Δεν μου φάνηκε κάτι μη ρεαλιστικό όταν είδα τη σειρά», παραδέχτηκε. «Ίσα ίσα, μου φάνηκε μια ακριβής απεικόνιση της πραγματικότητας που βιώνουμε». Αναφέρθηκε μάλιστα στις ειδήσεις που προβάλλουν περιστατικά βίας μεταξύ ανηλίκων, τονίζοντας πως η νεολαία δεν εκπλήσσεται από τέτοιο περιεχόμενο, καθώς έρχεται καθημερινά σε επαφή με παρόμοια βίντεο και περιστατικά.
Το πιο δυνατό σημείο της παρέμβασής της ήταν η έκκληση για συμμετοχή των ίδιων των παιδιών στον σχεδιασμό των πολιτικών που στοχεύουν στην προστασία τους. «Είναι σημαντικό να μην περιοριζόμαστε στο να διατυπώνουμε απόψεις», είπε, «αλλά να ακουγόμαστε και να συμμετέχουμε ουσιαστικά στη διαμόρφωση των μέτρων που μάς αφορούν άμεσα». Με λόγια αυθεντικά και χωρίς ωραιοποιήσεις, η Ανθή Καραπιδάκη έδωσε φωνή σε μια ολόκληρη γενιά που ζητά να την πάρουν στα σοβαρά, να τη συμπεριλάβουν στις λύσεις, και όχι μόνο στα προβλήματα.
Σε μια ακόμη ουσιαστική παρέμβασή της κατά την παρουσίαση της Εθνικής Στρατηγικής για την ανήλικη παραβατικότητα, η μαθήτρια Λυκείου Ανθή Καραπιδάκη ανέδειξε πτυχές της βίας που συχνά υποτιμώνται ή παρανοούνται από τους ενήλικες. «Ακούω συχνά ότι η ανήλικη παραβατικότητα ταυτίζεται μόνο με τη σωματική βία — να σπρώξει κάποιος τον συμμαθητή του — αλλά η πραγματικότητα που ζούμε καθημερινά είναι διαφορετική», τόνισε. Όπως εξήγησε, η λεκτική βία, ο αποκλεισμός, οι προσβολές, ο σεξισμός και ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι πολύ πιο διαδεδομένες μορφές παραβατικής συμπεριφοράς στον κόσμο των εφήβων.
Η Ανθή περιέγραψε πως, αν και το σχολείο λειτουργεί σε κάποιον βαθμό ως προστατευτικό δίχτυ, πολλά περιστατικά εξελίσσονται εκτός σχολικού πλαισίου, σε παρέες και χώρους συνάθροισης των νέων. Επισήμανε ιδιαίτερα το ζήτημα της ηλεκτρονικής βίας, τονίζοντας πως η αίσθηση ανωνυμίας και απόστασης που προσφέρει το διαδίκτυο ενθαρρύνει τους εφήβους να ξεπερνούν τα όρια πιο εύκολα από ό,τι στην πρόσωπο με πρόσωπο επαφή. «Νιώθουμε ότι, επειδή κρυβόμαστε πίσω από ένα προφίλ, δεν μπορεί κανείς να μας πειράξει. Γι’ αυτό και πολλές φορές προσβάλλουμε πιο εύκολα, χωρίς φραγμούς», είπε χαρακτηριστικά.
Κατέρριψε επίσης το στερεότυπο ότι τα κορίτσια δεν εμπλέκονται σε τέτοιες συμπεριφορές, εξηγώντας πως πλέον συμμετέχουν εξίσου και ότι αυτό αποτυπώνεται και στις ειδήσεις και στην καθημερινή εμπειρία. Μιλώντας για τη διαφορά μεταξύ Γυμνασίου και Λυκείου, σημείωσε ότι τα περιστατικά στο Γυμνάσιο είναι μεν πιο συχνά αλλά πιο «αθώα» σε ένταση, ενώ στο Λύκειο παρατηρούνται περιστατικά μεγαλύτερης επικινδυνότητας, όπως ακόμη και επιθέσεις με μαχαίρι.
Η Ανθή υπογράμμισε την ανάγκη για διαρκή επικοινωνία μεταξύ των νέων και του κράτους, τονίζοντας ότι οι μορφές της παραβατικότητας δεν είναι στατικές αλλά εξελίσσονται διαρκώς. «Γι’ αυτό και η Πολιτεία πρέπει να ακούει τα παιδιά, όχι περιστασιακά, αλλά σε συνεχή βάση, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να παρακολουθεί, να κατανοεί και να αντιδρά αποτελεσματικά σε αυτό που πραγματικά συμβαίνει». Μέσα από τη ματιά της Ανθής αναδεικνύεται η αξία της συμμετοχής των νέων στη χάραξη πολιτικών που τους αφορούν άμεσα, όχι απλώς ως αποδέκτες, αλλά ως ενεργοί συνομιλητές.
Με συγκροτημένο λόγο και αυθεντικότητα, η μαθήτρια Λυκείου Ανθή Καραπιδάκη ολοκλήρωσε την παρέμβασή της στην εκδήλωση για την Εθνική Στρατηγική κατά της ανήλικης παραβατικότητας, επιμένοντας στη σημασία της συνεχούς επαφής του κράτους με τα παιδιά. Όπως επισήμανε, κάθε γενιά μαθητών βιώνει διαφορετικά τη βία και την παραβατικότητα, και αυτό καθιστά αναγκαίο το να ακούγεται η φωνή των νέων διαρκώς — όχι μία φορά, αλλά σε βάθος χρόνου και με συνέπεια.
Η Ανθή αναγνώρισε ότι η δική της σχολική εμπειρία, καθώς φοιτά σε ιδιωτικό σχολείο, δεν περιλάμβανε προσωπική έκθεση σε παραβατικές συμπεριφορές. Παρ’ όλα αυτά, παρατηρεί τις συμπεριφορές και τους φόβους των συνομηλίκων της στον δημόσιο χώρο. «Πηγαίνουμε στις πλατείες, κι εκεί βλέπεις παιδιά να φοβούνται. Να αποφεύγουν σκοτεινούς δρόμους, να μην απομακρύνονται από την παρέα, να κοιτάζουν γύρω τους όταν πλησιάζουν μεγάλες ομάδες εφήβων», περιέγραψε. Εξήγησε πώς αυτός ο καθημερινός φόβος δεν χρειάζεται να βασίζεται σε κάτι που έχει ήδη συμβεί για να είναι υπαρκτός, αλλά αποτελεί πλέον μια σταθερή αίσθηση απειλής στο μυαλό πολλών παιδιών.
Ξεχώρισε μια προσωπική στιγμή, όπου η παρουσία της αστυνομίας και ένας τυπικός έλεγχος ταυτότητας στο δρόμο της προκάλεσε αίσθημα ασφάλειας αντί για φόβο. Όπως τόνισε, η συγκεκριμένη εμπειρία τη γέμισε με την αίσθηση ότι το κράτος ενδιαφέρεται πραγματικά για τους νέους, ότι δεν παρακολουθεί από μακριά, αλλά είναι παρών στον χώρο όπου κινούνται τα παιδιά.
Παρά την ικανοποίησή της, έκλεισε την ομιλία της με σαφή απαίτηση για περισσότερα μέτρα. Ζήτησε συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων φορέων — της οικογένειας, του σχολείου, της πολιτείας — σε μια κοινή προσπάθεια μαζί με τα ίδια τα παιδιά, ώστε να περιοριστεί ουσιαστικά το φαινόμενο της παραβατικότητας. «Δεν φτάνει μόνο το κράτος. Θέλουμε και την οικογένεια, την εκπαίδευση, την κοινωνία να συνεργαστούν μαζί μας», είπε.
Η Ανθή κατέληξε ευχαριστώντας όσους της έδωσαν βήμα, αναδεικνύοντας με τον πιο άμεσο τρόπο ότι η ουσιαστική αντιμετώπιση της ανήλικης παραβατικότητας δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς τη συμμετοχή των ίδιων των νέων. Γιατί μόνο αν ακουστεί πώς βιώνουν εκείνοι την καθημερινότητα, μπορούν να σχεδιαστούν πολιτικές που να ανταποκρίνονται πραγματικά στις ανάγκες τους.
